بام سبز از چیستی تا موارد کاربرد و نگهداری آن
نام های مختلف بام سبز
امروزه با نام های مختلفی مانند باغ بام، بام باغ، سقف سبز، بام گیاهی و روفگاردن شناخته می شود.
طراحی بام سبز
طراحی بام سبز بر اساس نوع سازه ساختمان، کاربری، ویژگی های اقلیمی و سلیقه افراد صورت می گیرد.
اجزای بام سبز
بام سبز از پنج قسمت تشکیل شده است که شامل پوشش گیاهی، محیط کشت، لایه زهکش، لایه محافظ و ساختار سقف می شوند.
1) لایه پوشش گیاهی یا plant layer :
برای اینکه فشار زیادی به سقف ساختمان وارد نشود، بام سبز را سبک طراحی می کنند. پوشش گیاهی به کار رفته در ساختار روف گاردن شامل گیاهانی می شود که در خاک کم عمق رشد می کنند و نیاز به نگهداری و مراقبت کمی دارند.
2) بستر کشت یا growing medium :
محیطی که گیاهان در آن رشد می کنند، تفاوت هایی با خاک معمولی دارد. این محیط وزن کمی دارد و می تواند مخلوطی از 1/3 ماسه، 1/3 سنگ های متخلخل و 1/3 گیاخاک مصنوعی باشد. این ترکیب به عنوان یک محیط مناسب برای رشد گیاهان بام سبز شناخته می شود.
3) لایه زهکش یا drainage layer :
ممکن است مجموعه ای از لایه ها باشد که شامل لایه صافی، لایه مانع ریشه ها و صفحه زهکش می شوند.
-لایه صافی یا filter layer (ژئوتکستال) :
این لایه در فاصله بین بستر کشت و لایه زهکش قرار دارد و وظیفه دارد تا رطوبت را از فضای ریشه ها دور کرده و از گندیدگی آنها جلوگیری می کند. در ساختار این لایه می توان از شن و ماسه استفاده کرد.
-لایه مانع ریشه ها root barrier :
این لایه مانع از نفوذ ریشه ها شده و اجازه نمی دهد تا به عایق کاری و سقف صدمه ای وارد کنند.
- صفحه زهکش یا drain board :
این صفحه از 3 قسمت تشکیل شده که قسمت بالایی وظیفه دارد تا آب اضافی را از محیط ریشه ها دور کند. این بخش در نقش فیلتر عمل می کند و از ریشه ها محافظت می کند. لایه وسطی که به صورت کاسه های مخروطی می باشد، آب اضافه را از ریشه ها دریافت می کند و آن را نگه می دارد. لایه پایینی، یک فیلتر است که جنس آن از پارچه بوده و از صدمه به سقف و عایق جلوگیری می کند.
4) لایه محافظت کننده یا protective layer :
در این لایه پوشش هایی وجود دارند که مانع از نشت و نفوذ آب به بام و سیستم عایق کاری می شوند. در ساختار این بخش می توان از لایه ای نازک از بتن سبک، ورق های ضخیم پلاستیکی، ورق مسی یا ترکیبی از آنها و یک لایه عایق مستحکم استفاده کرد. انتخاب این قسمت ها به نوع طراحی و کاربرد روفگاردن بستگی دارد.
5) سقف :
لایه سطحی سقف از یک لایه عایق کاری رطوبتی water proofing تشکیل شده که مانع از نشت و چکه کردن سقف می شود.
انواع و موارد کاربرد بام سبز
بام سبز یا بام باغ انواع مختلفی دارد. از انواع آن می توان به باغ بام گسترده، نیمه متمرکز، متمرکز و مدولار اشاره کرد. این سیستم ها را می توان روی بام ساختمان های مسکونی، تجاری و صنعتی اجرا کرد. همچنین برای ایجاد غذاخوری کارمندان، باشگاه های خصوصی، دفتر کار، ایجاد فضای امن برای بازی بچه ها و برگزاری میهمانی ها و پذیرایی از عزیزان از انواع مختلف بام سبز استفاده می شود.
- بام سبز یا بام باغ گسترده (extensive) :
گیاهانی در این نوع سقف سبز به کار می روند که ریشه های کم عمقی داشته باشند. محیط کشت این گیاهان، بسیار سطحی است و ضخامت خاک آن کمتر از 20 سانتی متر می باشد. اجرای این نوع بام سبز با قیمت کمتری صورت می گیرد. این نوع بام سبز روی بام های مسطح و شیبدار به کار می رود. در اجرای باغ بام گسترده باید به وزن آن توجه نمود.
- سقف سبز یا بام سبز نیمه متمرکز(semi-intensive) :
در این نوع باغ بام از گیاهانی با حجم ریشه بیشتر استفاده می شود. عمق محیط کشت در این روش، بین 30 سانتی متر تا 1 متر است. انواع مختلفی از گیاهان بوته ای (مثل توت فرنگی، هندوانه و...)، گیاهان دارویی (مثل پونه، اسطوخدوس و ...) را می توان همراه با چمن به کار برد. البته باید توجه داشت که طراحی سازه باید طوری صورت گیرد که وزن زیادی نداشته باشد.
- باغ بام یا بام سبز متمرکز(intensive) :
در این نوع روفگاردن از خاکی با حجم و ارتفاع زیاد استفاده می کنند. قیمت بام سبز متمرکز گران تر از انواع دیگر است. قیمت بالای این نوع باغ بام باعث شده تا فقط ساختمان های بزرگ و معروف بتوانند از آن استفاده کنند. در ساختار این نوع باغ بام، انواع درختان، گیاهان زینتی و گل ها را می توان کاشت. علاوه بر این، در طراحی آن مسیرهایی برای قدم زدن و مکان هایی برای استراحت در نظر گرفته شده است. طراحی این باغ بام مشابه پارک می باشد.
- سیستم جعبه گیاه یا مدولار (planter box) :
نوعی مدل پیش ساخته است که نیازی به زیرساخت ندارد. این سیستم را می توان در روی هر بام، بالکن و انواع مختلف روفگاردن اجرا کرد. در این روش، گیاهان داخل جعبه های مخصوصی کشت می شوند که این جعبه ها تمام یا بخش هایی از بام سبز را می پوشانند. سیستم مدولار، طرفداران زیادی دارد. یکی از دلایل این محبوبیت، کاهش هزینه های ایجاد بام سبز می باشد.
از ویژگی های بارز سیستم جعبه گیاه، وزن سبک و قابلیت جابه جایی آن می باشد. علاوه بر این، طراحی آن با اجزایی است که زمینه رشد پایدار گیاه را فراهم می کنند. امروزه سیستم مدولار را در بزرگراه ها و خیابان های شهرهای بزرگ می توان مشاهده کرد.
مزایا و معایب بام سبز
اجرای بام سبز یا روفگاردن دارای مزایای زیادی است. برخی از این مزایا شامل افزایش عمر بام، عایق صوتی، کاهش بار سیستم های فاضلاب، کاهش هدر رفت انرژی، حفظ رطوبت، استفاده از فضا، صرفه جویی اقتصادی، کاهش دما و آلودگی هوا، کنترل دمای شهر و زیباسازی آن و ... می شوند.
افزایش وزن وارد بر ساختمان، اجرایی نبودن در فضاهای کوچک، محدودیت استفاده از گیاهان (گیاهانی را می توان استفاده کرد که با آب و هوای منطقه مطابقت داشته باشند.) و سخت بودن تامین آب ساختمان جزو معایب بام باغ می باشند.
ویژگی های بام سبز
از مهم ترین ویژگی های بام سبز یا روف گاردن می توان به امکان ایجاد طرح ها و الگوهای موردنظر، قابلیت حمل ( در سیستم های مدولار)، اجرای بام سبز در زمان کوتاه، سازگاری با محیط زیست، قیمت مناسب، امکان ایجاد هر سه نوع بام سبز، پشتیبانی طولانی مدت از گیاهان با کمترین نگهداری و مراقبت و ... اشاره کرد.
قیمت بام سبز یا بام باغ
از عوامل موثر بر قیمت سقف سبز می توان به تعداد و انواع گیاهان، جنس و برند، نور پردازی، کف سازی، نوع آبیاری، نوع روف گاردن و مساحت اجرای آن، وسایل بام سبز، هزینه احداث و جابه جایی مواد و .... اشاره کرد.
مراحل اجرای بام سبز
برای اجرای بام سبز در ابتدا اقدام به عکسبرداری و نقشه برداری از محل موردنظر می کنند. در ادامه استحکام ساختمان را مورد بررسی قرار داده و میزان تقسیم بار را ارزیابی می کنند. سپس با توجه به نیازهای کارفرما اقدام به ایده پردازی و طراحی بام می کنند. در مرحله ی بعدی اقدامات لازم برای آماده سازی فضا را انجام می دهند.
سپس عملیات برق کشی ، لوله کشی و زیرسازی های پروژه را انجام می دهند. در ادامه، سیستم های کنترل مراقبت و زهکشی را نصب می کنند. باید دقت داشت که مرحله زیرسازی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. در صورتی که به درستی انجام نشود، امکان نشت رطوبت و نشست ساختمان وجود دارد. به همین دلیل برای اجرای بام سبز باید از متخصصین این حوزه استفاده نمود. در انتها اقدام به نصب سیستم 6 لایه می کنند.
برای اجرای باغ بام به پوشش گیاهی، محیط کشت و لایه زهکش نیاز است. پوشش گیاهی یا plant layer
شامل انواع مختلفی از گیاهان می باشد. انتخاب گیاهان با توجه به طراحی سازه، شرایط آب و هوایی، نیازهای گیاه و ... صورت می گیرد. محیط کشت growing medium ، بستری است که گیاه در آن رشد ونمو پیدا می کند. این بستر باید سبک باشد تا فشاری بر سازه وارد نکند. وزن این محیط باید در حالت مرطوب حدود 900 کیلو در هر مترمکعب باشد. لایه زهکشlayer drainage ممکن است از دو لایه صافی (filter layer) و لایه مانع ریشه ها (root barrier) تشکیل شود. لایه زهکش در حد فاصل بین لایه محیط کشت و لایه محافظت قرار دارد.
لایه صافی، آب اضافی را از محیط ریشه خارج می کند و با این کار مانع از گندیدگی ریشه ها می شود. این لایه در سیستم های مدرن شامل یک یا دو لایه ژئوتکستال غیر بافته می باشد.
لایه root barrier مانع از نفوذ ریشه ها و آسیب به عایق کاری و غشاء سقف می شود. یک پوسته پلی اتیلن در این لایه وجود دارد. لایه مانع ریشه در زیر زهکش و قسمت فوقانی آب بند نهایی یا عایق کاری حرارتی قرار می گیرد.
عایق بندی روف گاردن بسیار حائز اهمیت می باشد. آب اضافی باید به وسیله سیستم زهکشی تخلیه شود. عملکرد صحیح سیستم زهکشی از جمع شدن آب بر روی بام جلوگیری می کند.
برای اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله " اجرای مراحل روف گاردن" مراجعه نمایید.
نگهداری بام سبز
روش مراقبت از روف گاردن بر اساس نوع طراحی آن متفاوت می باشد. برای نگهداری بام سبز با چالش های مختلفی مانند شرایط آب و هوایی (آفتاب، باد و ...)، عوامل فیزیکی و محیطی، دسترسی، ایمنی و عایق بندی روف گاردن مواجه هستیم. در مورد نگهداری از گیاهان بام سبز هم باید به مواردی مانند خاک، آب، گیاه، کوددهی، هرس کردن، گلدان مناسب و ... دقت کنیم.
- آب :
برای اینکه مطمئن باشید که آب به مقدار کافی در اختیار گیاه قرار می گیرد، بهتر است از یک سیستم آبیاری خودکار استفاده کنید.
- خاک :
خاکی که در روف گاردن مورد استفاده قرار می گیرد، باید سبک بوده و حاوی مواد مغذی باشد. علاوه بر این، قدرت جذب آب زیادی داشته باشد.
- علف هرز :
رشد علف هرز در روف گاردن ها کمتر از باغ های زمینی می باشد. با این وجود باید در مراحل اولیه کاشت، حضور علف های هرز مورد بررسی قرار بگیرد. برای از بین بردن علف های هرز می توان از مالچ پاشی استفاده کرد.
- کوددهی :
در ترکیب بسیاری از کودها از 3 عنصر ازت، فسفر و پتاسیم استفاده می شود. برخی از کودها ( کودهای تعادلی) قبل از کاشت به کار می روند. این کودها قادرند برای 6 ماه یک بستر مناسب را برای رشد گیاه فراهم نمایند. برای نگهداری از گیاهان روف گاردن، باید به صورت دوره ای از این کودها استفاده کرد. البته باید مراقب بود تا صدمه ای به گیاه وارد نشود.
- هرس :
برای افزایش رشد، بوته ها می توان 2 تا 2.5 سانتی متر از رئوس بوته ها را هرس نمود. هرس به شکل دهی و قائم ماندن گیاهان بالارونده در روف گاردن کمک می کند. در مورد درختچه ها و درخت ها پس از مرحله گلدهی، از هرس استفاده می شود. این کار مانع از رشد بیش از حد آنها می شود.
- گیاهان :
توصیه می شود تا گیاهانی را برای کاشت در روف گاردن انتخاب کنید که بتوانند شرایط سخت را تحمل کنند. برای کاهش میزان تبخیر و خنک نگه داشتن خاک از یک لایه ضخیم خاکپوش (جهت عایق بندی) استفاده کنید. در صورتی که از سیستم آبیاری قطره ای استفاده نمایید، دغدغه و نگرانی را بابت آبیاری گیاهان نخواهید داشت.
- گلدان :
یکی از گزینه های مناسب برای نگهداری از گیاهان روف گاردن، گلدان های چوبی می باشند. بهتر است از گلدان هایی که قطر آنها از 20 سانتی متر کمتر است، استفاده نکنید. در غیر این صورت، رطوبت برای مدت خیلی طولانی در خاک باقی می ماند.
عایق بام سبز
عایق کاری از هدر رفت انرژی جلوگیری می کند. این امر موجب کاهش هزینه های گرمایش و سرمایش ساختمان می شود. از ویژگی های عایق می توان به دوام، مقاومت، وزن کم و نصب آسان اشاره کرد. در بیشتر موارد از پلی استایرن به عنوان مواد اصلی عایق بام سبز استفاده می کنند.
مجری بام سبز
شرکت ویدکو گرین با استفاده از بهترین مواد، تکنولوژی روز دنیا و متخصصان با تجربه تلاش می کند تا فضایی دلنشین و کاربردی را برای مشتریان خود طراحی و خلق نماید.
این مجموعه به عنوان یکی از بهترین شرکت های مجری بام سبز، علاوه بر اجرای طرح بام سبز، در زمینه طراحی و نگهداری دیوار سبز، محوطه سازی و ... نیز فعالیت می کند. طراحان این مجموعه با توجه به سلیقه مشتری، بهترین ایده ها را در طراحی بام سبز به کار می برند. اگر برای آغاز پروژه خود، به مشاوره نیاز دارید، می توانید با مهندسین و کارشناسان ویدکو گرین تماس بگیرید.
برچسب: ،
